Gedenkwaardige Dodenherdenking in Oude Kerk en Park Hofrust in Rijswijk
Honderden mensen hebben de dodenherdenking in de Oude Kerk en in Park Hofrust bezocht. In de Oude Kerk waren optredens en een toespraak van Just Stam, oud-inwoner van Leeuwendaal. In Park Hofrust sprak burgemeester Huri Sahin de mensen toe en werden kransen en bloemen gelegd bij het Monument voor de gevallenen.
De avond werd in de Oude Kerk geopend door harpiste Carla Bos. Zij speelde ‘Erev Shel Shoshanim’, oorspronkelijk een Hebreeuws liefdeslied. Vervolgens lazen kinderrechtenambassadeurs Louis, Marscha en Véda gedichten voor. Het koor van het Rijswijks Jeugdtheater zong ‘Als wij niets doen’ uit Soldaat van Oranje.
“Maar doen of je neus bloedt is God Geklaagd
We zitten te slapen, ons huis staat in brand
En je kunt niet weg ’t is overal
Steek je kop niet in het zand” 
Just Stam, oud-inwoner van Leeuwendaal, vertelde het verhaal van zijn grootvader, Willem den Boer. Hij schreef het boek “Ook voor jouw kinderen” met als ondertitel “van verzetsstrijder en Engelandvaarder tot verschoppeling”, onder meer over dilemma’s in oorlogstijd.
De herdenking in de Oude Kerk werd afgesloten door harpiste Carla Bos met “Vrijheid” van Michelle Sweegers.
De stoet ging vervolgens naar Park Hofrust waar het ‘Monument voor gevallenen’ staat. Veel Rijswijkers sloten daar aan bij het gezelschap. De show- en marchingband Forum Hadriani en de scouts van Scouting Dorus Rijswijkers wachtten de honderden Rijswijkers op. Nadat de trompettist het signaal Taptoe had gegeven volgden twee minuten stilte en Wilhelmus. 
Burgemeester Huri Shin en locoburgemeester Armand van de Laar legden namens de gemeente een krans waarna het Rijswijks Jeugdtheater een optreden verzorgde. Na de toespraak van de burgemeester volgde het defilé waar verschillende organisaties en Rijswijkse kransen neerlegden bij het monument. 
Toespraak Dodenherdenking Huri Sahin, burgemeester van Rijswijk
Dames en heren, jongens en meisjes, beste aanwezigen,
Vandaag, op 4 mei, herdenken wij allen – burgers en militairen – die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord; zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog en de koloniale oorlog in Indonesië, als in oorlogssituaties en bij vredesoperaties daarna. We herdenken hen die hun leven hebben gegeven als soldaat. We herdenken alle burgers die tijdens de Holocaust zijn vermoord omdat zij joods waren, Roma of Sinti of omdat zij om een andere reden in de ogen van de Nazi’s geen recht hadden op leven. We herdenken de moedige mensen die in verzet kwamen en daarom zijn gedood. We herdenken hen die onderdrukt zijn, gemarteld zijn en omgekomen zijn door uitputting. We herdenken vandaag alle mensen die op een of andere manier aan het einde van hun leven zijn gekomen door oorlogsgeweld sinds de Tweede Wereldoorlog.
Door de levens die zijn gegeven mogen wij vrij zijn.
Op 19 april was ik bij de mooie herdenking op de Begraafplaats Oud-Rijswijk. De kinderen van groep 8 van de Godfried Bomansschool hebben het oorlogsmonument geadopteerd. Daar liggen de slachtoffers begraven van de slag om vliegveld Ypenburg en de verzetshelden die zijn gefusilleerd bij het ’t Haantje . Ter ere van de herdenking hadden de leerlingen prachtige gedichten geschreven. Daarin noemde een van de kinderen de volgende terugkerende zin: “Zij streed voor de vrijheid, zij leed voor de vrijheid”.
Voor de vrijheid die wij elke dag mogen ervaren, is hard gevochten. Hard gestreden en geleden. Voor velen kwam de vrijheid te laat. Zij hebben die vrijheid niet meer kunnen ervaren. Daar denken we vandaag aan.
Vrijheid lijkt soms zo vanzelfsprekend. Dat is het absoluut niet. Helaas zijn we daar al meer dan een jaar getuige van door de oorlog op ons continent. De beelden en verhalen die ons bereiken vanuit Oekraïne bewijzen dat in vrijheid leven iets is wat we elke dag moeten koesteren. Trots ben ik op onze gemeente, onze inwoners, die Oekraïners hebben opgevangen en een veilige leefomgeving hebben geboden. Vandaag bezocht president Zelensky Nederland. Hij bedankte Nederland en benadrukte het belang van het verdedigen van vrijheid, de rechtsstaat en democratie.
Ook de oorlogen in andere delen van de wereld maken ons duidelijk dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei heeft dit jaar als thema van de herdenkingen “Leven met oorlog” gekozen. Daarmee wil het comité aandacht vragen voor de impact van oorlog op individuen, families en samenlevingen. Voor veel nabestaanden zijn de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog nog steeds voelbaar. Daarnaast zijn er veel mensen in ons land, en in Rijswijk, die een andere oorlog hebben meegemaakt en dat iedere dag met zich meedragen. Zij leven elke dag nog met oorlog, ook al zijn ze vrij.
In de kerk vertelde de heer Just Stam, oud-inwoner van Leeuwendaal, ons het verhaal van zijn grootvader Willem den Boer. Die stond tijdens de oorlog voor verschillende dilemma’s. Hij vocht in de eerste oorlogsdagen en ging later in het verzet. Wat doe je als je land wordt binnen gevallen? Ga je in verzet of niet? De opa van meneer Stam deed dit dus wel en werd onderdeel van een grote verzetsgroep. Toen meerdere leden van die groep werden opgepakt, besloot hij onder te duiken. Daar ging nog een dilemma mee gepaard: duik je onder of blijf je bij je gezin om voor hen te zorgen, met het risico opgepakt te worden? Uiteindelijk wist Willem den Boer te vluchten naar Engeland. Hij werd na de oorlog weer herenigd met zijn gezin.
Die dilemma’s zijn ook onderdeel van leven met oorlog. In oorlogstijd is alles anders en moet je dus ook andere keuzes maken. Je wordt gedwongen om te kiezen, of je dat nu wilt of niet.
Veel nabestaanden leven, zoals ik eerder zei, nog met oorlog. Zo waren bij de herdenking die georganiseerd werd door de leerlingen van de Godfried Bomansschool ook de broers Gmelig Meijling aanwezig. Hun oom Johan Julsing is omgekomen tijdens de gevechten bij de Slag om Ypenburg. Hij ligt begraven naast het oorlogsmonument op de begraafplaats in Oud-Rijswijk. Voor de heren Gmelig Meijling is het herdenken van hun oom nog steeds ontzettend waardevol. Dat kinderen van groep 8 hier vervolgens een rol in spelen, maakt hen dankbaar. Als nabestaanden ontroert het hen dat de kinderen nu aandacht blijven besteden aan de slachtoffers – waaronder hun oom – die hun leven hebben verloren. Zo houden wij hen levend.
Het blijft belangrijk om te herdenken. De Tweede Wereldoorlog is inmiddels al 78 jaar geleden en er zijn steeds minder mensen die het hebben meegemaakt. Maar voor hen die er nog zijn, voor de nabestaanden en alle anderen die nog elke dag leven met oorlog, is herdenken een moment van erkenning. Van het leed dat hen is aangedaan, van de mensen die ze zijn verloren, van de ellende die ze hebben gekend. Ook als die oorlog na 1945 plaatsvond of zich nog ergens ter wereld afspeelt.
Ik ben dankbaar dat ook bij deze herdenking kinderen en jongeren betrokken zijn. De kinderrechtenambassadeurs die mooie gedichten hebben voorgelezen in de kerk, de jongeren van de scouting, de jongeren van het koor van het Rijswijks Jeugdtheater. Door jullie betrokkenheid kunnen de verhalen doorverteld worden aan de volgende generaties. Door jullie verbinden we geschiedenis met het heden en de toekomst.
Vanavond heeft op De Dam presentator Dieuwertje Blok de jaarlijkse toespraak gegeven. Haar moeder heeft tijdens de oorlog ondergedoken gezeten omdat ze joods was. De Holocaust heeft haar beroofd van bijna al haar directe familieleden. Toch bleef de moeder van Dieuwertje Blok na de oorlog vrij, open en optimistisch. Ze leerde haar dochters het volgende, en ik citeer: “Vrijheid is iets om te delen, niet iets om voor jezelf te houden. Je kunt de rest niet laten stikken.”
Vrijheid hebben we samen, maar houden we ook samen. Het vraagt om onderhoud en bewustzijn. Het vraagt om saamhorigheid, om solidariteit en omkijken naar de ander. Het vraagt om moed. Iedereen heeft recht op vrijheid.
Vrijheid bestaat bij de gratie van onvrijheid.
Laten we ons daarom samen inzetten voor vrijheid. Elke dag opnieuw, zodat wij nooit meer hoeven te leven met oorlog.
Dank u wel.
